Amputacja to zabieg polegający na usunięciu narządu w całości lub jego fragmentu. ![]()
Pomimo, że w wielu przypadkach ratuje życie, jest źródłem wielu dolegliwości bólowych, w tym bólu i czucia fantomowego. ![]()
![]()
Zjawiska te polegają na odczuwaniu doznań w nieobecnej części ciała i dotyczą głównie osób po amputacji kończyn.
To tzw. “fantomy”, definiowane przez słownik języka polskiego m.in. jako zjawy, duchy.![]()
![]()
![]()
Amputacja, czy to kończyny, czy innej części ciała jest zawsze skutkiem miejscowego zaawansowania choroby, często stanowiąc jedyną skuteczną formę leczenia w chorobie nowotworowej. ![]()
![]()
![]()
W przypadku np. nowotworów tkanek miękkich kończyn, miejscowo zaawansowanego czerniaka, zwłaszcza z rozsiewem do skóry i tkanki podskórnej, wycięcie guza z odpowiednim bezpiecznym onkologicznie marginesem tkanek zdrowych oznacza często częściową amputację zajętej kończyny.![]()
![]()
Amputacje dotyczą też innych części ciała, np. piersi. Mimo, iż leczenie oszczędzające raka piersi staje się coraz częstsze, to jest ono przeznaczone dla ściśle wyselekcjonowanej grupy pacjentek z wcześnie wykrytym, niezaawansowanym guzem. ![]()
![]()
![]()
W przypadku zmian dużych, rozległych, amputacje piersi to nadal standard radykalnego leczenia chirurgicznego.![]()
![]()
Pomimo braku narządu, części ciała, pacjent może nadal odczuwać ból tej okolicy. ![]()
![]()
Jest to tzw. ból fantomowy.
Bólem fantomowym nazywamy wszelkie objawy, doznania bólowe po amputacji, odczuwane w nieobecnej już części ciała.![]()
Czucie fantomowe natomiast to iluzja, że amputowana część ciała jest nadal obecna.
Pacjentowi wydaje się wtedy na przykład, że wciąż ma amputowane palce. ![]()
![]()
Czucie fantomowe obserwujemy u większości pacjentów, zazwyczaj bezpośrednio po zabiegu.
Prawdziwy ból fantomowy obserwowany jest u mniejszej grupy chorych. Utrzymuje się on dłużej i jest zdecydowanie bardziej uciążliwy. Skuteczne postępowanie obejmuje farmakoterapię skojarzoną (preparaty przeciwbólowe, środki ko-analgetyczne), psychoterapię i rehabilitację. ![]()
![]()
![]()
Po 2 latach od amputacji i po całkowitym zagojeniu rany przewlekły i zazwyczaj oporny na leczenie ból fantomowy występuje już tylko u 2-4% chorych.
Poza bólem i czuciem fantomowym, u grona pacjentów obserwujemy tzw. bóle kikuta. ![]()
![]()
Mogą one pojawiać się w różnym okresie po amputacji. ![]()
![]()
![]()
Zlokalizowane w obrębie kikuta – często są wynikiem formowania się nerwiaka – przecięty nerw próbuje “odrosnąć”, ponieważ jednak nie istnieje już kończyna, do której mógłby wniknąć, tworzy nerwiak, czyli rodzaj bardzo wrażliwego guzka. ![]()
![]()
Właśnie jego uciśnięcie w kikucie powoduje ból.
Ból fantomowy spełnia kryteria bólu neuropatycznego.
Chorzy opisują go, jako: piekący, miażdżący, dający wrażenie rażenia prądem. ![]()
![]()
![]()
Natężenie dolegliwości jest zmienne, nasila się okresowo, najczęściej wieczorem lub w nocy. ![]()
Obserwuje się indywidualną, ale zazwyczaj słabą reakcję na standardową farmakoterapię – konieczne jest leczenie skojarzone, wielolekowe.![]()
![]()
U niektórych chorych ból fantomowy trwa krótko – do kilku tygodni po zabiegu, u innych przez wiele lat. Może także ustąpić, aby za jakiś czas dać o sobie znać ponownie. ![]()
![]()
Natężenie bólu jest bardzo zróżnicowane – od bólu ledwo zauważalnego po zastosowaniu odpowiedniej farmakoterapii po bóle dręczące, zaburzające sen i wypoczynek, istotnie obniżające jakość życia pacjenta![]()
![]()
![]()
Leczenie bólu fantomowego jest dużym wyzwaniem terapeutycznym![]()
![]()
![]()
Poza farmakoterapią, istotne jest wsparcie psychologiczne – amputacja niejako zmusza do zmiany stylu życia, wprowadzenia modyfikacji dotychczasowej aktywności życiowej, narzuca zależność, konieczność pomocy w pierwszych tygodniach po zabiegu. ![]()
![]()
![]()
Pacjent musi być świadomy swojej choroby, przekonany o konieczności tak radykalnego postępowania chirurgicznego.![]()
![]()
![]()
Dodatkowo, ból fantomowy – poza niepełnosprawnością, znacznie obniża jakość życia chorego.
![]()
![]()
728-487-911
RanMed zaprasza![]()
![]()
![]()